prof.Pavel Valíček DrSc.

           
Grzyby są nierozdzielną częścią przyrody a ich uprawa jest ważną gałęzią produkcji rolnej. Wiele gatunków grzybów było wykorzystywanych od dawna nie tylko do potraw, ale także ze względu na ich właściwości lecznicze i to w różnych regionach świata. Starożytni Egipcjanie już 3000 lat p.n.e. nadawali grzybom sakralne znaczenie ponieważ przedłużały życie. Również u mumii „lodowego człowieka” Öetziho sprzed 5000 lat, którą znaleziono w dobrym stanie na granicy dzisiejszej Austrii i Włoch, znaleziono suszone grzyby. Najstarsze spisane informacje o leczniczych właściwościach grzybów pochodzą sprzed pięciu tysięcy lat z Indii. Fakty te wskazują, że grzyby były przedmiotem niezwykłego zainteresowania człowieka w różnych częściach świata. Japończycy odkryli, że żyjące u nich małpy nigdy nie chorują na raka, nadciśnienie ani cukrzycę ponieważ w przyrodzie zbierają i jedzą grzyby shii-také. Z tego powodu niektóre gatunki grzybów są najczęściej wykorzystywane w walce z rakiem w Chinach, Japonii, Korei i Rosji.
Wiele grzybów, przede wszystkim powodujące zgniliznę drewna, zawiera ważne substancje z wyraźnie leczącymi właściwościami. Chodzi o specyficzne polisacharydy złożone z glukozy, tzw. glukany. Poza grzybami glukany są zawarte w piwnych i piekarskich drożdżach, zbożu i morskich glonach. Uzyskiwane są z Drożdża piwnego, Saccharomycetes cerevisiae. O ile Zachód pozyskuje glukany przy konsumpcji piwa i chleba, na Wschodzie ich źródłem są grzyby. Niestety u większości potraw ilość glukanów jest ograniczona z powodu rozkładu w wysokich temperaturach przy przygotowywaniu potrawy. Dlatego do ich zyskania stosuje się ostrożną metodę ekstrakcji na zimno.

Glukany rozróżnia się według wiązania glikozydowe, które oznacza się przy pomocy liczb, a według dalszych właściwości rozdziela się do dwóch form, które oznacza się literami greckimi alfa i beta. W ten sposób powstają silnie rozgałęzione makrocząsteczki, które mają ogromną zdolność przyjmowania i przenoszenia informacji. Najczęściej występujące glukany to jsou β-(1, 3)-D-glukany, β-(1, 6)-D-glukany a α-(1, 3)-D-glukany. Wiązania (1,6) są mniej skuteczne a glukany alfa mają niższą aktywność.
Oprócz wymienionych grzybowe polisacharydy mogą zawierać w molekule oprócz glukozy także inne monosacharydy, np. arabinozę, ksylozę, galaktozę itp. i nazywane bywają wtedy heteroglikanami. Wśród nich występuje krestin, polisacharyd K, GPP, GPS itd., które również pozytywnie wpływają na stan zdrowia.
Glukany różnią się między sobą bocznymi łańcuchami, które są specyficzne dla poszczególnych rodzajów grzybów. Na przykład u boczniaka ostrygowatego (Pleurotus ostreatus) jest to pleuran a u twardziaka uprawnego (Lentinula edodes) lentinan itd.
            Grzybowe polisacharydy są modyfikatorami reakcji biologicznych (BRM) i pomagają ciału adaptować się do różnych niesprzyjających warunków środowiska. Same nie atakują komórek rakowych, ale aktywują system immunologiczny organizmu. Nawet stokrotnie zwiększają aktywność komórek antyrakowych i bronią przed wzrostem guza. Indukują produkcję interferonu, aktywują komórki obronne organizmy, tj. mikrofagi, makrofagi, leukocyty i limfocyty T.
Przy tym makrofagi to komórki zdolne do pochwycenia i zniszczenia (fagocytozy) obcego materiały, w tym mikroorganizmów. Pełnią też inne ważne funkcje. Powstają z monocytów, czyli specjalnych komórek białych krwi (leukocytów). Monocyty te są zdolne do przenikać z krwiobiegu do miejsca zapalnego czy infekcji i zamienić się makrofag, który zlikwiduje patogen. Bierze udział jak w funkcjach obronnych organizmu przed infekcją tak w innych reakcjach immunologicznych.
            Makrofagi stale krążą po organizmie z jednym celem – zlikwidować wszystko co obce. To właśnie glukany potrafią stymulować makrofagi do maksymalnej aktywności, która przejawia się ich większej wytrzymałości na infekcje i szybszym rozmnażaniem się. Ponadto glukany przechwytuję wolne rodniki i ograniczają negatywny wpływ promieniowania ultrafioletowego i rentgena.
           Limfocyty to rodzaj białych krwinek, które biorą udział w obronie organizmu. Podstawową funkcją limfocytów T jest regulacja odpowiedzi immunologicznej i likwidacja chorobotwórczych zarodków, a nawet własnych zakażonych komórek. Oprócz nich, w organizmie znajdują się limfocyty B, które zmieniają się w komórki plazmatyczne tworzące przeciwciała (immunoglobuliny). Limfocyty żyją wiele lat, tworząc komórki pamięciowe, w których zapisują spotkania z obcymi substancjami dzięki czemu łatwiej znowu reagują na nie.
Glukany więc wyraźnie zwiększają naturalną odporność organizmu, a tym samym działają prewencyjnie przeciwko wielu chorobom. Są efektywnym środkiem w walce z rakiem, chorobami naczyniowymi i serca, astmą, artrozą, zapaleniami, egzemą czy innymi chorobami skóry. Jako środek wspomagający wykorzystuje się w walce z grypą, anginą, przy przeziębieniach, złamaniach i otokach. Obniżają poziom cukru i cholesterolu we krwi, poprawiają ciśnienie, regenerują wątrobę, śledzionę oraz poprawiają perystaltykę jelit. Ponadto poprawiają fizyczną i psychiczną kondycję, są środkiem antystresowym.
            Najcenniejszym skutkiem jest przeciwnowotworowa aktywność β-1,3-D glukanu połączona z innymi lekami, która zwiększa aktywność systemu immunologicznego organizmu. Organizm z poprawioną obroną ma więcej siły do zakonserwowania, a często i zniszczenia guza. W przypadku glukanów pojawia się efekt synergiczny, który kumuluje efekt różnych metod leczenia, poprawia wchłanianie substancji aktywnych leków i tym samym zwiększa ogólny efekt leczenia.
 
 
prof.Pavel Valíček DrSc. jest znanym czeskim specjalista w zakresie azjatyckich roślin leczniczych i konsultantem firmy MycoMedica.(Na podstawie księżki P.Valíček “Houby a jejich léčivé účinky“, którą wydało wydawnictwo Start Benešov w roku 2011)